FAZA TË HISTORISË SË TIJ

Sapo ishte bërë prift, Leonardo Murialdo iu përkushtua apostullimit midis djemve të oratoriove të parë torinezë.

Në fillim ai ndihmoi kushëririn e tij Roberto Murialdo, gjithashtu prift, në Oratorion e Engjëllit Rojtar, në Borgo Vanchiglia.

Më pas u bë drejtor (1857-1865), me ftesë të Dom Boskos, i Oratorios së Shën Luigit, në stacionin hekurudhor Porta Nuova. Ai bëri hyrjen e tij solemne në Oratorio më 26 Korrik 1857. Në fjalimin e tij të parë për ata djem ai shprehu një nga rreshtat e pedagogjisë së tij, atë të një pranie të dashur dhe miqësore mes djemve: "Unë do të bëj ç'të mundem, tha, në udhëzimet, duke u vënë në dispozicion për sakramentet, dhe në lojrat e drejta, muzikën, gjimnastikën, jo ​​si epror, por si mik” (Shkrimet, XI, f. 116). 

Oratorioja ishte në ditë feste, por në Kreshmët  i hapte dyert çdo ditë.

Me kalimin e kohës, Murialdo hapi shkollën fillore gjatë ditës, për shumë fëmijë që ndiqnin Oratorion të dielat dhe më pas bredhin në rrugë gjatë gjithë javës. Roli i bashkëpuntorëve laikë në Oratorio ishte mjaft i rëndësishëm. Disa i përkisnin Konferencave të Shën Vinçencos; jo pak ishin figura të shquara të laikëve katolikë torinezë të kohës (G. Bellingeri, F. Viancino, L. Scarampi, G. B. Ferrante). Nga Valdocco atëherë vinin, çdo të dielë, klerikët salezianë (M. Rua, C. Durando, G. Cagliero…), të cilët u vunë nën shërbimin e Murialdos për katekizëm dhe lojëra.

Për Murialdon, periudha e bukur dhe intensive e Shën Luigit përfundoi në Shtator 1865, kur, duke paraprirë familjen e vëllait të tij që po përgatitej të kalonte dimrin në Paris, ai vendosi t’i kushtonte një vit studimit, reflektimit dhe lutjes në Seminarin e famshëm të Shën Sulpicios.

Ai vit përditësimi duhej t'i shërbente atij për të vazhduar apostullimin e tij në Oratorion e Torinos. Ndërsa, në kthimin e tij në Torino në 1866, atij iu ofrua një dëtyrë shumë më e rëndë: të bëhej "rektor" i një shtëpie që priste fëmijë të varfër dhe të braktisur: Kolegji Zejtarë të Vegjël.

Kolegji Zejtarë të Vegjël i Torinos u themelua nga Dom Giovanni Cocchi në 1849. Ai donte të përfshinte dhe të bashkonte në një shoqatë njerëzit që, së bashku me të, dëshironin të merrnin për zemër edukimin e fëmijëve të varfër dhe të braktisur. Kështu lindi, vitin e ardhshëm, “Shoqata e Bamirësisë në dobi të të rinjve të varfër dhe të braktisur”. Përbëhej nga priftërinj dhe laikë, të cilët u zotuan se do të bashkëpunonin për qëllimet e Shoqatës me mbështetje financiare, me konsulencë drejtuese dhe administrative ose me përfshirjen e tyre të drejtpërdrejtë në punën edukative. Me kalimin e kohës, Shoqata e Bamirësisë zgjeroi rrethin e institucioneve të saj, duke pasur nën përgjegjësinë e saj Kolegjin Zejtarë të Vegjël të Torinos, Koloninë bujqësore të Rivolit (Torino), Shtëpinë familje për punëtorë dhe studentë të rinj, Institutin Shën Jozef të Volverës , Shkollën riedukimi të Bosco Marengo-s (Alessandria).

Dom Cocchi drejtoi Kolegjin Zejtarë të Vegjël deri në 1852, kur dy priftërinj të tjerë morën drejtimin, Giacinto Tasca dhe Pier Giuseppe Berizzi. Kolegji filloi të mirëpresë, të ndihmojë, të edukojë në mënyrë të krishterë dhe të formojë fëmijët jetimë, të varfër dhe të braktisur në punë profesionale. Në fillim djemtë shkonin për të mësuar një zanat në dyqanet zejtarie të qytetit (këpucarë, farkëtarë, marangozë ...), më pas, në 1856, u ngritën laboratorët e parë të brendshëm që mund të zgjeroheshin dhe përmirësoheshin kur Kolegji pati selinë e re te Bulevard Palestro. Emri “Kolegji Zejtarë të Vegjël“ i vendosur nga Dom Cocchi, aludonte për formimin profesional që Instituti u ofronte të rinjve të tij.

Në 1866, teologu Pier Giuseppe Berizzi, i cili kishte mbetur vetëm në krye të Kolegjit, u thirr në Biella, dioqeza e tij e origjinës. Ai iu lut Murialdos që ta zëvendësonte në atë detyrë të vështirë. Ishte një përgjegjësi shumë e rëndë: ajo e një Institucioni të ngarkuar me borxhe të mëdha dhe pa të ardhura të sigurta, pasi shumica e fëmijëve strehoheshin pa pagesë.  Mund të mbështetej pothuajse vetëm në donacionet nga bamirësit.

Nga viti 1866 deri në vdekjen e tij, teologu Murialdo shpenzoi pjesën më të madhe të energjisë së tij për jetimët, fëmijët e varfër dhe të braktisur, të cilët ishin të mirëpritur në atë dhe në Institucione të tjera të varura prej tij.

Në kohën kur Murialdo pranoi detyrën e Rektorit, në Kolegj kishtin rreth 150 fëmijë, numri i të cilëve u rrit në vitet në vijim, duke arritur shifrën 180-200, sipas perjudhave. Ata ndjeknin katër klasa fillore (të cilat u bënë pesë në 1890) dhe një kurs plotësues. Te mosha 12-vjeçare ata mund të futeshin në laboratorët, për një periudhë përgatitjeje për kurset praktike të mirëfillta te mosha 14-vjeçare deri te 19-vjeçare. Së bashku me edukimin fetar, Murialdo u përpoq gjithashtu të përsoste përgatitjen intelektuale dhe teknike të dhënë në shkollë dhe në laboratorë. Këta të fundit ishin pesë në 1867 dhe u rritën në një duzinë (me disa specializime brenda tyre) gjatë rektoratit të gjatë të Murialdos: tipografë kompozitorë, shtypshkrues, litografë vizatues, litografë shtypshkrues, marangozë, tornitorë druri, skulptorë, rrobaqepës, këpucarë, libralidhës,  derdhës shkronjash, farkëtarë dhe tornitorë hekuri.

Fëmijët e Zejtarëve të Vegjël ishin jetimë ose të braktisur nga familjet e tyre, ose kishin prindër që nuk ishin në gjendje të kujdeseshin për edukimin e tyre. Prandaj ishte e nevojshme të priteshin me dashuri duke marrë përsipër të gjitha aspektet e jetës së tyre: akomodimin, veshjen, ushqimin, shëndetin, shkollën, formimin për punë, edukimin moral dhe fetar, zgjedhjen e profesionit në fund të praktikës. Dhe kjo vlen edhe për Veprat e tjera të lidhura me Kolegjin Zejtarë të Vegjël dhe të varura nga Shoqata Bamirësie.

Ndjeshmëria sociale e pjekur në Oratoriot e periferive të Torinos dhe e thelluar në ndarjen e përditshme të jetës me fëmijët e varfër dhe të braktisur të Veprave të tij mirëbërëse, ndoshta duhet të ketë bërë që përfshirja aktive e Murialdo në lëvizjen e sapolindur katolike të dukej spontane dhe madje e drejtë, që ishte nga njëra anë përgjigja laike e katolicizmit ndaj laicizimit liberal të Shtetit dhe të shoqërisë dhe nga ana tjetër një mënyrë e re e laikëve të krishterë për t'u integruar në apostullimin aktiv të Kishës, veçanërisht në ato zona që dukeshin më të vështira për t'u arritur nëpërmjet ministerit tradicional të priftërinjve (punëtorët, të rinjtë, bota e shtypit).

Ishte një nga Shoqëritë e para të punëtorëve katolikë që u ngrit në Piemonte. Me kalimin e kohës ajo u bë më e organizuar dhe më e fortë, për nga numri i anëtarëve, ndër shoqatat e punëtorëve katolikë në rajon dhe ndoshta edhe në të gjithë Italinë. Themelimi u bë më 29 Qershor 1871. Ndër promotorët kryesorë ishin gazetari Stefano Scala, industrialisti Pietro De Lucca, i cili qe presidenti i parë, Ermanno Reffo, arkëtar, së bashku me disa laikë të tjerë dhe disa priftërinj.

Punëtorët, zejtarët, tregtarët e vegjël që u regjistruan në ndihmë reciproke kishin të drejtë, në rast sëmundjeje, për kujdes mjekësor dhe një subvencion ditor që kompensonte mungesën e pagës së punës, duke qenë se nuk kishin sisteme të sigurimeve shoqërore për periudha sëmundjesh dhe aksidentesh dhe as pensione pleqërie. 

Në Torino Lidhja ishte e strukturuar në seksione famullitare. Përveç Scala-s dhe De Lucca-s, është e nevojshme të kujtojmë laikë të tjerë që luajtën një rol të rëndësishëm brenda Lidhjes, si Alberto Buffa, Paolo Pio Perazzo, Domenico Giraud, tipografi Pietro Marietti... Ndër asistentët kishtarë gjejmë kanoniku Ludovico Chicco, kanoniku Augusto Berta dhe shën Leonardo Murialdo.

Aktivitetet kryesore të Lidhjes Punëtore Katolike ishin ndihma reciproke, komiteti i punësimit, Konferenca e Shën Jozefit në favor të të varfërve, biblioteka popullore, katekizmat e mbrëmjes për praktikantët dhe punëtorët e rinj, fondi i pensioneve, konferencat kulturore, iniciativat formuese dhe fetare. Nga Lidhja Punëtore Katolike, falë Domenico Giraud-it dhe me mbështetjen e Murialdos, gazeta "Zëri i puntorit" lindi në 1876 dhe u shtyp në Kolegjin Zejtarë të Vegjël. Ekziston edhe sot me titullin “Zëri dhe Koha” dhe është e përjavshme e dioqezës së Torinos.

Shën Leonardo Murialdo filloi të merrte pjesë në Lidhjen Puntore Katolike, madje  u regjistrua atje dhe "filloi ta favorizonte atë", siç shkruan dom Reffo, që në fillimet e saj të hershme. Për më tepër, është vetë Dom Reffo ai që pohon se "kur katolikët filluan të ngriheshin për veprime të fuqishme dhe efektive në Itali, ai me të drejtë mund të konsiderohej si një nga të parët që promovoi atë agjitacion të shëndetshëm dhe u bë apostull i tij".

Është gjithashtu Dom Reffo, biografi i tij i parë, që dëshmon se në shoqatat katolike të Torinos Murialdo "ishte për shumë vite asistent kishtar, promovues dhe shpirt", duke i njohur kështu një rol të rëndësishëm që buronte nga personaliteti i tij, nga veprimtaria e tij e gjatë edukative , nga frekuentimi i zellshëm i klasave popullore të periferive të Torinos dhe gjithashtu nga përvojat e huaja, veçanërisht franceze, me të cilat ra në kontakt falë udhëtimeve të shumta jashtë vendit.

Ndër veprat që vareshin nga Shoqata Bamirëse e Torinos ishte edhe një Shkollë riedukimi. E kishte hapur dom Cocchii në Chieri në 1868, me 45 djem të liruar nga burgu korrektues në Torino o sidoqoftë  të nënshtruar ligjit të veçantë për sigurinë publike. Në 1870 Shkolla riedukimi u zhvendos në Bosco Marengo, në rrethin e Alessandria-s, në ambientet e ish-kuvendit domenikan të Kryqit të Shenjtë.

Me kalimin e kohës arriti të priste rreth 400 të rinj "për t’u korrigjuar", të moshës jo më shumë se pesëmbëdhjetë vjeç. Të vegjëlit ndieknin shkollën fillore, më të mëdhenjtë, përveç shkollës,  mësonin një punë në laboratorët e brendshëm: kishin derdhja shkronjash, tipografia, litografia, fabrikë makaronash, marangozë, skulptorë dhe tornitorë druri, rrobaqepës, këpucarë, endës, ata që merren me prodhimin e trikove prej leshi dhe pambuku dhe në fund një ekip kopshtarësh.

Në Tetor 1872, dom Cocchi dha dorëheqjen nga drejtimi i Shkollës riedukimi dhe u zëvendësua nga dom Giulio Costantino, bashkëpunëtor i shën Leonardos dhe më vonë pasardhës i tij në udhëheqjen e Kolegjit Zejtarë të Vegjël dhe në Kongregaten  e shën Jozefit.

Situata e Shkollës riedukimi ka qenë gjithmonë e ngarkuar me probleme të rënda: financiare mbi të gjitha, por edhe pedagogjike, që rrjedhin nga vështirësia e ndjekjes dhe të edukimit të një mase të madhe të rinjsh pa disponueshmërinë e një grupi të mjaftueshëm edukuesish të përgatitur mirë dhe të disponueshëm për një jetë me sakrificë të madhe.

Të rinjtë  dërgoheshin nga Qeveria, por marrëveshja me autoritetet nuk qe kurrë e lehtë. Drejtoria e Shoqatës së Bamirësisë do të kishte dashur ta bënte Bosco Marengo jo vetëm një Shkollë riedukimi për “të ruajtur”  të rinjtë, por mbi të gjitha një shtëpi edukimi dhe rimëkëmbjeje morale e profesionale.

Autoritetet qeveritare, nga ana tjetër, kursenin fondet, nuk bindeshin për nevojën e reduktimit të numrit të fëmijëve dhe, për më tepër, ata pretendonin të bënin një kontroll mbi zgjedhjet edukative. Tensionet që kishin lindur e çuan Qeverinë, në 1883, të mbyllte zyrëtarisht Shkollën riedukimi, pavarësisht përpjekjeve të ndryshme të dom Cocchit për të shpëtuar krijesën e vet. Djemtë u dërguan në disa Shtëpi riedukimi që vepronin në Itali. Vetëm 25 prej tyre i shpëtuan shpërndarjes dhe u mirëpritën në Koloninë bujqësore të Rivolit.

Kolonia bujqësore e Rivolit, e themeluar nga Murialdo në 1878, zëvendësoi atë të hapur nga don Cocchi në Cavoretto, në kodrën e Torinos, në 1852 dhe më pas u zhvendos në Moncucco (Asti) në 1853.

Në shekullin e nëntëmbëdhjetë, kolonitë bujqësore ishin konvikte ku fëmijët, përgjithësisht jetimë apo të braktisur, mësonin për aktivitete të ndryshme si bujqësi, vreshtari, kopshtari... Formimi për punën bujqësore ishte gjithashtu një përgjigje ndaj problemeve serioze të krijuara nga kushtet e trishtueshme të jetës së bujqëve, nga papunësia, nga ikja nga fushat dhe nga emigrimi.

Bashkëpunëtori kryesor i Murialdos në themelimin e Kolonisë bujqësore të Rivolit qe nipi i tij, inxhinieri Carlo Peretti, i cili bleu ndërtesën dhe tokën (40 hektarë) me shpenzimet e tij. Kolonia, e hapur më 16 Maj 1878, u bë shpejt një fermë model, falë punëve që Peretti kreu atje: sistemet e ujitjes, shpërndarje racionale e të mbjellave, ndërtimi i ndërtesave të reja.

Djemtë merreshin me punë bujqësore, perimtari, kopshtari, blegtori dhe laboratorë me përdorim të brendshëm: rrobaqepësi, këpucari, zdrukthtari, ofiçinë farkëtarie. Nga viti 1881 pjesa teorike u përmirësua, duke krijuar një Shkollë të vërtetë teoriko-praktike të bujqësisë me kurse në botanikë, fizikë, vizatim, perimtari, kimi, agronomi ...

Djemtë, vetëm 10 në fillim, u rritën në 60 në vitin shkollor 1878-79 dhe në 80 në vitin pasardhës. Për cilësinë e formimit që ata morën dëshmojnë shumë çmime, diploma, përmendje, medalje… që Kolonia fitoi në ekspozita dhe evente të ndryshme bujqësore.

Murialdo themeloi shtëpinë familjeje në 1878, me ndihmën financiare të nipit të tij Carlo Peretti. Ishte institucioni i parë i këtij lloji në Itali.

Shtëpia familje (e vendosur pranë kishës së Shën Giulias, në lagjjën Vanchilia) ishte projektuar kryesisht për të rinjtë që kishin përfunduar formimin e tyre profesional në Kolegjin Zejtarë të Vegjël. Tashmë ata ishin rritur dhe kishin filluar të punonin, por nuk kishin familje dhe për këtë arsye hasnin në vështirësi serioze për ushqim dhe strehim. Megjithatë, Shtëpia familje ishte e hapur edhe për punëtorë të tjerë të rinj që vinin në Torino në kërkim të punës. Larg nga shtëpia, ata gjetën aty shtehim mikprites, ekonomik dhe moralisht të shëndoshë.

Përveç kësaj, Shtëpia familje, një pension i vërtetë për punëtorët e rinj, ishte si përplotësimi dhe kurorëzimi i të gjithë organizatës mirëbërëse të drejtuar nga Kolegji Zejtarë të Vegjël. Me pak se një vit pas hapjes, të rinjtë ishin tashmë njëzet dhe shpejt u rritën në pesëdhjetë. Shtëpia familje u ofronte ushqim, akomodim në dhoma teke dhe mundësi argëtimi në kohën e lirë;  rregullonte larjen, hekurosjen dhe qepjen e ndërresave.

Kostoja e pensionit, në vitin 1886, ishte 36 lira në muaj. Me përafrim mund të thuhet se në atë kohë paga mujore e një punëtori të ri ishte rreth 55-65 lira. Pas pagesës së pensionit dhe blerjes së veshjeve, çdo mysafir i ri në Shtëpinë familje mund të linte mënjanë kursime të vogla për të ardhmen e tij. Ishte një mënyrë për t'i nisur të rinjtë drejt një jete të pavarur dhe njëkohësisht për të vazhduar t'u qëndrohej pranë, edhe nga pikëpamja edukative dhe fetare, në vitet e para të vështira të hyrjes në botën e punës.

Në vitin 1881 Shtëpia familje ishte e hapur edhe për studentët, për të njëjtat arsye mbëstëtëse, edukative dhe fetare.

Ndër Veprat që u formuan si një kompleks edukativ unitar i drejtuar nga Shoqata e Bamirësisë, ishte edhe Instituti Shën Jozefi në Volvera (Torino), i hapur nga Murialdo në 1881. Ishte gjithashtu shtëpia e parë në pronësi tërësisht të Kongregatës së shën Jozefit të themeluar nga Murialdo. Ai mirëpriste fëmijët më të vegjël, para se të fillonin formimin e tyre profesional në Zejtarë të Vegjël ose në Koloninë bujqësore. Merrte pjesë aty edhe një grup seminaristësh, ende djem, dhe disa klerikë studentë të filozofisë të orientuar drejt jetës rregulltare në Kongregatën e re.

Kishin kaluar 15 vjet nga koha e emërimit të tij si Rektor (1866) deri në themelimin e Institutit Edukativ në Volvera. Murialdo kishte përmirësuar institucionet ekzistuese para ardhjes së tij dhe kishte themeluar të reja. Ai i Shoqatës së Bamirësisë ishte tashmë një kompleks i artikuluar dhe harmonik, i aftë për të përmbushur në një mënyrë mjaft fleksibël nevojat e fëmijëve të varfër dhe të braktisur, duke i shoqëruar ata që nga klasat fillore (Volvera), përmes formimit profesional (Kolegji Zejtarë të Vegjël, Koloni bujqësore). deri në futjen në botën e punës (Shtëpi familje).

Vepra e Kongreseve ishte një organizatë kombëtare që synonte të bashkërendonte nismat e katolikëve në shoqërinë italiane. Murialdo ishte anëtar i Komitetit Rajonal të Piemontes, brenda të cilit iu përkushtua mbi të gjitha sektorit të shtypit katolik dhe të bibliotekave qarkulluese.

Themelimi në Torino në Shkurt 1883 i Shoqatës për përhapjen e shtypit të mirë nën mbrojtjen speciale të shën Carlo Borromeos daton prej tij dhe disa bashkëpunëtorësh të tjerë. Hapi tjetër ishte një përpjekje për të lidhur Shoqatat e ndryshme në Itali që merreshin me përhapjen e shtypit katolik. Gjatë Kongresit të gjashtë katolik italian (Napoli, 10-14 Tetor 1883) Murialdo filloi atë që atëherë quhej Lidhja midis shoqërive të ndryshme për përhapjen e shtypit të mirë. Ishte një shoqatë kombëtare, ose më saktë, një federatë shoqërish, një nga ithtaret e së cilës ishte ajo torineze e themeluar nga Murialdo dhe që në të njëjtën kohë luante rolin e promotorit dhe e qendrës operacionale për mbajtjen e kontakteve.

Disa muaj më vonë (Janar 1884), Murialdo i dha jetë buletinit mujor "Shtypi i mirë", organ i Shoqatës Shën Carlo të Torinos, por edhe fleta kontakti të Lidhjes së sapoformuar, të cilës ndërkohë i kishin anëtarizuar shoqëritë e Romës,  Napolit, Venecias, Ankonas, Genovas, Palermos, Milanos dhe Savonas, si dhe sigurisht  ajo e Torinos, shoqëria promovuese.

Shoqata Shën Carlo e Torinos iu kushtua themelimit të bibliotekave qarkulluese, dmth të bibliotekave të vogla popullore që huazonin libra dhe të cilat ishin të vendosura pranë shoqatave katolike, famullive, shtëpi rregulltare ose në ambiente me qira. Një sektor tjetër i veprimtarisë ishte shpërndarja (me çmime shumë të lira) të librave në komitetet famullitare, shoqatat, seksione të Lidhjes punëtore Katolike, Oratorio, si dhe shpërndarja falas libërthash dhe broshurash të ndryshme.

Duke dashur të përmbledhim të gjithë parabolën apostolike të Murialdos në Lëvizjen katolike, vërejmë tek ai një ndjeshmëri të theksuar ndaj dy sektorëve "kufitarë", atij të punëtorëve dhe atij të shtypit, në të cilët prania e Kishës ishte tashmë margjinale, dy fusha për veprimin misionar, apostullime të vërteta në të cilat Kisha nuk mund të mos investonte energji, njerëz, burime.